ارزیابی اقتصادی واحد پرورش گوسفند (مطالعه موردی در دانشگاه زنجان).

به منظور ارزیابی اقتصادی پارامترهای صفات تولیدی و تولید مثلی گله تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان، این تحقیق طراحی گردید. در این مطالعه از مدل زیست اقتصادی استفاده می شود تا تعدادی از صفات تولید مثلی و تولیدی را مورد ارزیابی قرار دهد. ورودی گله شامل پرورش گوسفندان و تغذیه دام ها و خروجی گله وزن زنده گوسفندان نر و ماده که جایگزین نمی شوند، می باشد. گله مورد نظر در شرایط نیمه متمرکز پروش داده می شود. بطوریکه در فصول مناسب سال از مراتع دانشگاه تعلیف شده و در فصول سرد سال در داخل جایگاه بصورت دستی تعلیف می شود. ترکیب گله از 150 راس میش افشاری، 50 راس بره جایگزین و 20 راس قوچ تشکیل شده است و بصورت یکبار زایش در سال نگهداری می شود. سالانه حدود 250 راس بره تولید می شود که تعدادی از بره های نره و ماده جایگزین دام های حذفی و مسن شده و بقیه فروخته می شود. میش ها از اوایل آبان قوچ اندازی و در اوایل فصل بهار زایمان می کنند. .بره ها به مدت یک ماه بعد از تولد در کنار مادر نگهداری شده و سپس از مادر جدا وروزانه سه بار اجازه مصرف شیر داده می شود در طی این مدت سه بار تغذیه دستی (با ترکیبی از یونجه مرغوب، آرد جو، مکمل ویتامینی و معدنی) می شود. بره ها در سن حدود 120 روزگی از شیر گرفته می شود. بره ها بطور متوسط در سن 6 الی 7 ماهگی روانه بازار می شود. صفات تولید مثلی مورد بررسی شامل (باروری ( تعداد میش های زایمان کرده به تعداد میش های آمیزش کرده)، بره زایی (تعداد بره های متولد شده به تعداد میش های زایمان کرده) و تعداد بره های شیرگیری شده به تعداد میش های آمیزش کرده می باشد). صفات تولیدی شامل وزن تولد، افزایش وزن رزوزانه از تولد تا شیرگیری، وزن از شیر گیری، وزن 6 ماهگی و وزن زنده دام در موقع فروش می باشد. درآمدها شامل: فروش بره های نر و ماده، میش و قوچ های حذفی، پشم تولیدی و ارزش ریالی کود می باشد. هزینه ها گله شامل: خوراک، اقلام و وسایل مصرفی و پرسنلی می باشد. خوراک مصرفی شامل: یونجه، دانه جو و مکمل ویتامینی و معدنی است. هزینه پرسنلی شامل 5 نفر کارگر تمام وقت، دامپزشک پاره وقت و کارشناس تمام وقت می باشد. هزینه های متفرقه شامل: دارو، آب وبرق، واکسیناسیون و اقلام مصرفی است. سالانه تعدادی از میش ها و قوچ های مسن حذف و بره های نر وماده جایگزین آنها می شود. داده های این تحقیق طی یکسال از شهریور 90 تا شهریور 91 بطور مرتب جمع آوری گردید. در این تحقیق از یک مدل ثابت و قطعی که فرض می کند، تنوعی در میان حیوانات برای صفات مورد استفاده در محاسبه ارزیابی اقتصادی وجود ندارد، استفاده می شود. سود سالانه ی کل گله از اختلاف بین هزینه ها و درآمدهای سیستم استخراج می گردد. tp= [n × (r-c)] که tp سودکل، n، تعداد میش های موجود در گله (اندازه گله)، r متوسط درآمد کل به ازای هر رأس میش در هر سال و c، متوسط هزینه های کل به ازای هر رأس میش در هر سال است. در این قسمت همه هزینه ها وقیمت ها به ریال است. ترکیب گله: دام ها در دو گروه سنی :s1 یک شکم زا و s2: چند شکم زا تقسیم می شوند. nmw + nfw= /5 × [ns1× (2 – stillm1- stillf1) + ns2 × fert × (2 – stillm2 – stillf2)] × (1 - mortw) nmwو nfw: تعداد بره های نر و ماده از شیر گرفته شده در هر سال می باشد. fert: بره های تولید شده بعد از جفت گیری می باشد. still: نسبت مرگ و میر بره ها به دام ها یک شکم زا و چند شکم زا می باشد. mort: نسبت مرگ و میر بره ها به بره های از شیر گرفته شده باقی مانده می باشد. سه کلاس سنی برای بره ها در نظر گرفته می شود. از تولد تا قبل از شیر گیری،از شیر گیری تا شش ماهگی و از شش ماهگی تا یک سالگی. تعدادی از دام ها نیاز به جایگزینی دارند که از فرمول زیر پیروی می کند: nr= ns1 / (1 - rr)3 :rrضریب درصد جایگزینی در طول دوره پرورش ( اثر تلفات بره ها از شیر گیری تا اول زایش) می باشد. ضریب درصد جایگزینی در طول دوره پرورش برای بره های ماده ثابت در نظر گرفته می شود. nfi= nr× (1- rr)i دام های پرواری شامل بره ها، میش ها و قوچ های حذفی می باشند. تعداد بره ها از رابطه زیر به دست می آید. nms= nmw × (1 – mortf) mortf: درصد باقی مانده ی بره های از شیر گیری شده در طول دوره پرورشی می باشد. میش های حذفی قبل از آبستنی با تعدادی از بره های ماده جایگزین می شوند. تعداد آن ها از رابطه زیر محاسبه می شود. nfs= (nfw- nr) × (1 - mortf) + nfs12 nfs12 تعداد بره های ماده حذفی در گروه سنی s2و s1 میش های حذفی در کلاس سنی nfs3 پس از تمام شدن دوره فروخته می شوند. nfs1s2= n × disp + n ×(1 –rr) × disp nfs3=n × (1 - rr) × disp ncs1 + ncs2= ns1 × culls1+ns2 × n ×culls2 culls1 و :culls2درصد میش های حذفی گروه سنی یک شکم زا و چند شکم زا s1) وs2) می باشد. معادله سود: ( (pسود در هر سال از مدل زیر پیروی می کند: p= rf + rc + r0 - cf – cs - cfx rf: درآمد فروش بره های ماده و نر است. rc: درآمد فروش میش های حذفی حاصل می باشد. r0: از دیگر در آمد ها (فروش پشم و ارزش ریالی کود) در طول دوره پرورش بدست می آید . cf: هزینه پرورش بره های نر و ماده از تولد تا قبل از شیر گیری است. cs: هزینه پرورش بره های از شیر گیری تا شش ماهگی می باشد. cfx: هزینه های ثابت می باشد. rf سالیانه به این صورت محاسبه می شود: rf= nmso × weightmso × pricemso + nfso × weightfso + pricefso nmso و nfso: تعداد نر وماده هایی که فروخته می شود. :price قیمت هر کیلو وزن زنده هر دام می باشد. weight وزن زنده دام ها می باشد. rc= nfs3 × weightfs3 × price fs3 + ncs1 × weightcs1 × price cs1 + ncs2 × weightcs2 × price cs2 weightcs1 و weightcs2 و weightfs3 به ترتیب وزن بره های ماده، نر و میش های حذفی می باشد. cf= feedms + feedfs + fxdmms × lfms + fxdmfs × lffs+fxs feedms و feedfsهزینه ی خوراک بره های نر وماده می باشد. fxdmfs و fxdmms: هزینه ثابت بره های نر ماده در هر روز می باشد. lffs و lfms (هزینه بره ها در طول دوره پرورش) و) fxsهزینه ی ثابت در طول دوره پرورشی می باشد). cc= feeds + feedf + feedy + feedcull + dyst + fxs + fxf هزینه میش ها شامل: feeds، feedf، feedy، feedcull، dyst، fxs و fxf به ترتیب (هزینه های خوراک میش های یک شکم و چند شکم زا، بره های ماده جوان و میش های حذفی، هزینه سقط بره و هزینه های ثابت میش های یک شکم و چند شکم زا) می باشد ( (albera et al., 2003. اطلاعات وداده ها پس از جمع آوری از برنامه رایانه ای اکسل استخراج می شود و مورد تجزیه وتحلیل قرار می گیرد.